Wijn en eikenhout kunnen doorgaans goed met elkaar opschieten. Houtrijping wordt vaak geassocieerd met luxe en kwaliteit. Het eikenhouten vat waar de wijn in rijpt geeft de wijn extra geur- en smaakstoffen, zoals vanille en karamel. De vaten zijn echter erg prijzig, en daarom zijn er ook minder romantische methoden: van het toevoegen van houten staven aan de wijn tot grote theezakken gevuld met houtkrullen. De feiten over houtrijping op een rijtje.
Wat doet hout met wijn?
Hout geeft tonen van vanille, karamel en toast aan de wijn. De wijn krijgt meer kruidigheid en ook wat meer tannine uit het hout. Altijd doen, zou je daarom denken. Toch is niet elke wijn geschikt om op hout te laten rijpen. De wijn moet namelijk wel wat body hebben om de houtrijping te kunnen ondergaan. Ook moet de stijl van de wijn geschikt zijn voor vatrijping. Een lichte, soepele rode wijn heeft hier bijvoorbeeld geen baat bij; het vriendelijke, sappige karakter van de wijn gaat dan juist verloren. Een wat vollere, stevige wijn is meer geschikt, deze heeft van zichzelf al complexiteit wat door het hout juist versterkt zal worden. Bij witte wijn werkt het ook zo. Een hele fris geurige, fruitige en jonge witte wijn is juist zo aantrekkelijk vanwege dit frisse karakter. Een ferme stoot hout zou al dit plezier gaan domineren. Witte wijn in een wat meer kruidige, rijpe stijl is vaak beter geschikt voor houtrijping.
Periodes van houtrijping
Houtrijping zou een wijn nooit mogen overheersen. Het is te vergelijken met zout en peper op een gerecht; zonder zou het gerecht heel vlak smaken, maar met teveel zout en peper proef je de ingrediënten niet meer. Het is aan de wijnmaker om te beslissen welke stijl hij kan en wil maken. Ook wordt houtrijping wel eens gebruikt om een wat dunne wijn een upgrade te geven. De houtinvloeden maskeren dan het hardere zuur en wat wrange karakter met een zacht en vriendelijk laagje. In Spanje hebben ze de verschillende periodes van houtrijping onderverdeeld in verschillende typen rode wijn. Zo zijn er Crianza`s, Reserva`s en Gran Reserva`s. Een Crianza heeft minimaal twee jaar gerijpt, waarvan 6 maanden op houten vaten. De overige tijd rijpt de wijn op fles, waarbij de wijn niet veel ontwikkelt. Een Reserva is minimaal 3 jaar oud; een jaar houtrijping en twee jaar op fles. Een Gran Reserva heeft minimaal twee jaar gerijpt op vat en 3 jaar op fles.
Houtrijping – Flesrijping
Houtrijping versus RVS rijping
Het hout geeft, naast de geur- en smaakstoffen, door de poriën van het hout ook een minieme hoeveelheid zuurstof door aan de wijn. Dit zorgt voor micro oxidatie. Hierdoor rijpt de wijn anders dan wanneer zij in een hermetisch afgesloten RVS tank gerijpt wordt. De wijn ontwikkelt zich sneller, is sneller op dronk en de verschillende componenten verbinden zich beter met elkaar. Dat klinkt wat technisch, maar het gaat erom dat de tannines en zuren wat zachter worden. De wijn is meer in balans. Er is intussen al een apparaatje uitgevonden die hetzelfde effect ook in een RVS tank kan bewerkstellingen. Een klein pompje die in het wijnvat gehangen kan worden, dat een minieme hoeveelheid zuurstof door de wijn laat bruisen. Vergelijkbaar met een pompje wat je in een aquarium hangt, ter vergroting van het levensplezier van je geschubde vrienden.
Verschillende houten vaten
Het ene vat is het andere niet. Een barrique is het meest gebruikte formaat, van 225 liter inhoud. Dit naar het voorbeeld in Bordeaux. In tegenpool Bourgogne daarentegen is de standaardmaat 228 liter. Uiteraard geloven ze in beide gebieden heilig dat het formaat dat zij gebruiken het enige juiste is. Een barrique wordt veelal gemaakt van Frans of Amerikaans eiken. Frans eiken geeft een wat verfijndere houtindruk, terwijl Amerikaans eiken een veel dominantere smaak geeft. Bij de Spaanse Rioja wijnen worden vaak vaten van Amerikaans eiken gebruikt. In Frankrijk gebruikt men vaak, hoe kan het ook anders, Franse vaten. Een barrique wordt bij de assemblage aan de binnenkant “getoast” door het vat over een vuurtje heen te plaatsen. De zwartgeblakerde binnenkant zorgt voor wat rokerigheid in de wijn. Dit wordt naar wens van de afnemer in verschillende gradaties toegepast.
